เจมไฟโบรซิล (Gemfibrozil)

ระบบและอวัยวะที่เกี่ยวข้อง :

ทั้งตัว  เภสัชกรรม 

อาการที่เกี่ยวข้อง :

ไขมันในเลือดสูง 

ทั่วไป

ยาเจมไฟโบรซิล (Gemfibrozil) ถูกนำมาใช้รักษาโรคไขมันในเลือดสูง มีความสามารถลดไขมันในเลือดชนิดต่างๆที่เป็นไขมันไม่ดี เช่น Triglyceride, Very low density lipoprotein (VLDL), Low density lipoprotein/LDL), และเพิ่มไขมันชนิดดี High density lipopro tein (HDL)

จากการศึกษาด้านเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic: ความเป็นไปของยาเมื่อเข้าสู่ร่างกาย) ของยาตัวนี้พบว่า เมื่อยาเจมไฟโบรซิลเข้าสู่กระแสเลือด 95% ของยาจะจับกับโปรตีนในเลือด และถูกส่งไปเปลี่ยนโครงสร้างเคมีที่ตับ ร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 1.5 ชั่วโมงในการกำจัดยาออกจากกระแสเลือด 50% โดยผ่านไปกับน้ำปัสสาวะ

ยาเจมไฟโบรซิลถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ และสามารถพบเห็นการใช้ยาตัวนี้ภายในสถานพยาบาลทั่วไป ก่อนการสั่งจ่ายยา ผู้ป่วยต้องได้รับการตรวจระดับไขมันในเลือดก่อน เพื่อที่แพทย์จะได้วิเคราะห์และปรับขนาดรับประทานได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมต่อคนไข้

ยาเจมไฟโบรซิลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีสรรพคุณดังนี้

• รักษาภาวะ/โรคไขมันในเลือดสูง (Hyperlipidacmias)
• ลดความเสี่ยงของการเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ ด้วยมีน้ำหนักตัวเกิน/โรคอ้วน และมีไขมันในเลือดสูงกว่าปกติ

ยาเจมไฟโบรซิลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีกลไกการออกฤทธิ์ โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งกระบวนการไลโปไลซิส (Lipolysis: ขบวนการสลายไขมันที่ทำให้เกิดภาวะไขมันในเลือดสูง) และยับยั้งการสะสมไขมันในตับ นอกจากนี้ ยังยับยั้งการหลั่งไขมัน VLDL จากตับอีกด้วย ด้วยกลไกที่กล่าวมาทำให้ยานี้ ลดปริมาณไขมันในเลือดได้

ยาเจมไฟโบรซิลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายดังนี้

• รูปแบบยาเม็ด ขนาดความแรง 450, 600, และ 900 มิลลิกรัม/เม็ด
• รูปแบบยาแคปซูล ขนาดความแรง 300 มิลลิกรัม/แคปซูล

ยาเจมไฟโบรซิลมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีขนาดรับประทานดังนี้

ผู้ใหญ่: รับประทานครั้งละ 600 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารครึ่งชั่วโมงเป็นอย่างต่ำ เช้า - เย็น ขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 1.5 กรัม/วัน

เด็ก: การใช้ยานี้ในเด็ก มีข้อจำกัดการใช้มาก การใช้ยานี้ในเด็กจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์เป็นรายๆไป

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเจมไฟโบรซิล ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร ดังนี้

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาเจมไฟโบรซิล อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆและ/หรืออาหารเสริมที่กินอยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาเจมไฟโบรซิล สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยาเจมไฟโบรซิลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้ เช่น รู้สึกไม่สบายในกระเพาะอาหาร ปวดท้อง วิงเวียน ง่วงนอน ปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ ความ รู้สึกทางเพศลดลง มีอาการคล้ายเป็นโรคหวัด นอกจากนี้ยังสามารถพบอาการข้างเคียงในระดับที่รุนแรง เช่น ปวดเสียดที่กระเพาะอาหาร ตัวเหลือง ตาเหลือง การมองเห็นภาพไม่ชัดเจน ปวดแสบขณะถ่ายปัสสาวะ ปวดกล้ามเนื้อพร้อมมีอาการตึงของกล้ามเนื้อ มีไข้ ปัสสาวะมีสีคล้ำ หายใจสั่นหรือเต้นระรัว ขาดสมาธิ มีจุดแดงขึ้นตามร่างกาย ซึ่งหากพบอาการข้างเคียงเช่นนี้ ควรต้องรีบไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลโดยทันที

มีข้อควรระวังการใช้ยาเจมไฟโบรซิลอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเจมไฟโบรซิลดังนี้

• ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่แพ้ยาเจมไฟโบรซิล
• ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคตับ ผู้ป่วยโรคไตทำงานผิดปกติขั้นรุนแรง
• การใช้ยานี้ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ต้องคอยควบคุมระดับไขมันในเลือดไม่ให้ต่ำกว่าเกณฑ์ปกติ อีกทั้งต้องคอยตรวจสอบการทำงานของตับว่าผิดปกติหรือไม่
• ระวังการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
• ระหว่างการใช้ยาเจมไฟโบรซิล ควรต้องตรวจสอบระบบเลือดว่ามีความผิดปกติหรือไม่ เช่น ภาวะโลหิตจาง
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเจมไฟโบรซิลด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาเจมไฟโบรซิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น ดังนี้

• การใช้ยาเจมไฟโบรซิลร่วมกับยาลดไขมันบางตัว เช่น กลุ่ม Simvastatin สามารถก่อให้เกิดพยาธิสภาพทางกล้ามเนื้อหรือเกิดสภาวะกล้ามเนื้อลายถูกทำลาย จึงห้ามใช้ยาทั้งคู่ร่วมกัน
• การใช้ยาเจมไฟโบรซิลร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น Warfarin สามารถก่อให้เกิดภาวะเลือดออกง่าย เพื่อความปลอดภัยของคนไข้ แพทย์จะเป็นผู้ปรับลดขนาดของยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• การใช้ยาเจมไฟโบรซิลร่วมกับยารักษาโรคเกาต์ เช่น Colchicine อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงของพยาธิสภาพของกล้ามเนื้อไปจนถึงขั้นกล้ามเนื้อลายถูกทำลาย การใช้ยาทั้ง 2 ตัวนี้ร่วมกันควรต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด หากเกิดอาการผิดปกติอย่างไร ต้องรีบปรึกษาแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที
• การใช้ยาเจมไฟโบรซิลร่วมกับยารักษาโรคเบาหวานชนิด 2 เช่น Repaglinide สามารถก่อให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างรุนแรง จึงห้ามใช้ยาทั้งคู่ร่วมกัน

ควรเก็บรักษายาเจมไฟโบรซิลอย่างไร?

ควรเก็บยาเจมไฟโบรซิลที่อุณหภูมิระหว่าง 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius) เก็บยา ให้พ้นแสงแดดและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยาเจมไฟโบรซิลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเจมไฟโบรซิลที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบรืษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า	บริษัทผู้ผลิต
Bisil (บิซิล)	Sriprasit Pharma
Delipid (เดลิปิด)	T.Man Pharma
Dropid (ดรอปิด)	Medicine Products
Fibropid 300 (ไฟโบรปิด 300)	V S Pharma
G.F.B.-600 (จี.เอฟ.บี.-600)	Umeda
Gembropac (เจมโบรแพค)	Inpac Pharma
Gemfibril (เจมไฟบริล)	Siam Bheasach
Gemox (เจม็อกซ์)	R.X.
Gozid (โกซิด)	General Drugs House
Hidil (ไฮดิล)	Berlin Pharm
Lespid (เลสปิด)	Charoon Bhesaj
Lipicap (ลิปิแคป)	Vesco Pharma
Lipison (ลิปิซัน)	Unison
Lipolo (ลิโปโล)	MacroPhar
Locholes (โลโคลส์)	T.O. Chemicals
Lodil (โลดิล)	Pharmahof
Lopicare (โลปิแคร์)	Siam Medicare
Lopid/Lopid OD (โลปิด/โลปิด โอดี)	Pfizer
Lopol (โลปอล)	Suphong Bhaesaj
Manobrozil (มาโนโบรซิล)	March Pharma
Milpid (มิลปิด)	Millimed
Norpid (นอร์ปิด)	Greater Pharma
Poli-Fibrozil (โพลี-ไฟโบรซิล)	Polipharm
Polyxit (โพลีซิท)	Pharmasant Lab
Ronox (โรน็อกซ์)	Charoen Bhaesaj Lab
Tolip (โทลิพ)	Utopian
U-Pid (ยู-ปิด)	Patar Lab

บรรณานุกรม

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Gemfibrozil [2014,Sept27]
2 http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=gemfibrozil&page=0 [2014,Sept27]
3 http://www.mims.com/THAILAND/Home/GatewaySubscription/?generic=gemfibrozil [2014,Sept27]
4 http://www.mims.com/Thailand/drug/info/lopid-lopid%20od/?type=brief [2014, Sept27]
5 http://www.rxlist.com/lopid-drug/patient-images-side-effects.htm [2014, Sept 27]
6 http://drug.fda.moph.go.th:81/nlem.in.th/medicine/essential/list/48#item-8437 [2014,Sept 27]