ไดโคลฟีแนค (Diclofenac)

ไดโคลฟีแนค (Diclofenac)

ระบบและอวัยวะที่เกี่ยวข้อง :

เภสัชกรรม 

อาการที่เกี่ยวข้อง :

บทนำ

ยาไดโคลฟีแนค (Diclofenac) เป็นยาในกลุ่มยาแก้ปวด (บรรเทาปวด) โดยอยู่ในพวกเดียวกับยาเอนเสด (NSAIDs, non-steroidal inflammatory drugs) ดังนั้น จึงเป็นทั้งยาแก้ปวดและยาต้านการอักเสบชนิดไม่ใช่สเตียรอยด์ และเป็นยาที่ใช้บ่อยตัวหนึ่งในบ้านเรา

ยาไดโคลฟีแนคมีสรรพคุณอย่างไร?

ยาไดโคลฟีแนคมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) เป็นยาต้านการอักเสบ (ยาในกลุ่มเอ็นเสด) ใช้ลดและบรรเทาอาการปวด เช่น ปวดข้อ กระดูก หรือการปวดชนิดเฉียบพลันด้วยสาเหตุถูกกระแทกและสามารถลดอาการปวดประจำเดือน ปวดฟัน ใช้เป็นยาลดอาการปวดจากนิ่วในไตและนิ่วในถุงน้ำดี ในหลายประเทศ (รวมทั้งในประเทศเรา) พัฒนาเป็นยาทาในรูปของเจล (Gel) ซึ่งใช้ทาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อหลังเล่นกีฬาหรือจากการทำงานหนัก นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการไข้ได้ด้วย

ยาไดโคลฟีแนคออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาไดโคลฟีแนคคือ ยาจะไปยับยั้งขบวนการสร้างสารเคมีที่ชื่อ โพรสตาแกลนดิน (Prostaglandin) ซึ่งเป็นสารเคมีที่ทำให้ร่างกายเกิดอาการปวด

ยาไดโคลฟีแนคมีรูปแบบจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาไดโคลฟีแนคมีรูปแบบการจัดจำหน่ายดังนี้

• ยาเม็ดทั่วไป ขนาด 25 และ 50 มิลลิกรัม
• ยาเม็ดชนิดออกฤทธิ์นาน ขนาด 75, 100 และ 150 มิลลิกรัม
• ยาเจลสำหรับทา
• ยาน้ำเชื่อม ขนาด 100 มิลลิกรัมใน 1 ช้อนชา
• ยาฉีด ขนาด 50 และ 75 มิลลิกรัม
• ยาเหน็บทวาร ขนาด 50 และ 100 มิลลิกรัม

ยาไดโคลฟีแนคมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาไดโคลฟีแนคจัดเป็นยาอันตรายและมีผลข้างเคียงมากมาย จึงไม่ควรซื้อยากินเอง ขนาดของยาที่กินในผู้ใหญ่และในเด็กมีขนาดที่ต่างกัน ดังนั้นจึงควรได้รับคำแนะนำการใช้ยาจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนกินยาเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมทั้งยาไดโคลฟีแนค ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร ดังนี้

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิดและอาการที่เกิดจากการแพ้ยาเช่น กินยาแล้ว คลื่นไส้มาก หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่เช่น โรคหัวใจและโรคความดันโลหิตสูง เพราะยาอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อนแล้ว
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือไม่ หรือกำลังให้นมบุตรหรือไม่ เพราะยามักผ่านรกหรือผ่านเข้าสู่น้ำนมและเข้าสู่ทารก ก่อผลข้างเคียงต่อทารกได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาไดโคลฟีแนคสามารถรับประทานยาเมื่อนึกขึ้นได้ หากการลืมทานยาใกล้กับมื้อถัดไป ให้รับประทานขนาดปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

ยาไดโคลฟีแนคมีผลไม่พึงประสงค์ไหม?

ผลอันไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง) ของยาไดโคลฟีแนค (Diclofenac) คือ ตัวยามีฤทธิ์ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร แพทย์มักจะให้ยาลดกรดเช่น แรนิทิดีน (Ranitidine) หรือ โอมีปราโซล (Omeprazole) รับประทานก่อนนอนเพื่อป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร

อาการอื่นๆที่อาจพบได้เช่น ปวดศีรษะ เวียนหัว ผื่นคัน สภาวะตับอักเสบ ไตล้มเหลวเฉียบพลัน และการกดการสร้างไขกระดูก

ยาไดโคลฟีแนคมีปฏิกิริยากับยาตัวอื่นไหม?

ปฏิกิริยาระหว่างยาอื่นๆเมื่อกินยาไดโคลฟีแนคได้แก่

• การกินร่วมกับเครื่องดื่มที่ผสมแอลกอฮอล์จะเพิ่มความเสี่ยงมีเลือดออกในกระเพาะอาหารและลำไส้
• การกินร่วมกับยาลดความดันโลหิตจะทำให้ประสิทธิภาพการลดความดันโลหิตน้อยลง กลุ่มยาลดความดันโลหิตเช่น อะทีโนลอล (Atenolol) โปรปาโนลอล (Propanolol) เมโทรโปลอล(Metropolol) แคนดีซาร์แทน (Candesartan) โลซาร์แทน (Losartan) และโอลมีซาร์แทน(Olmesartan)
• การกินร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือดจะเสริมฤทธิ์กัน และก่อให้เกิดภาวะเลือดออกในกระเพาะอาหารได้ง่าย กลุ่มยาต้านการแข็งตัวของเลือดเช่น แอบซิไซแมบ (Abciximab) และ วอร์ฟาริน (Warfarin Sodium)
• การกินร่วมกับยารักษาโรคหัวใจจะทำให้การออกฤทธิ์ของยารักษาโรคหัวใจมีมากขึ้นจนอาจเป็นพิษต่อร่างกายได้ อาจส่งผลให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ คลื่นไส้ อาเจียน การมองเห็นภาพไม่ชัดเจน ตัวอย่างยารักษาโรคหัวใจเช่น ไดจอกซิน (Digoxin)
• การกินร่วมกับยารักษาอาการทางจิตเวชอาจเพิ่มผลไม่พึงประสงค์ของยาทางจิตเวชให้สูงขึ้นเช่น ยากลุ่มลิเธียม (Lithium Sulphate) เป็นต้น

มีข้อควรระวังไหมเมื่อกินยาไดโคลฟีแนค?

ข้อควรระวังการใช้ยาไดโคลฟิแนค นอกจากกล่าวแล้วในหัวข้อผลไม่พึงประสงค์และปฎิกิริยา กับยาตัวอื่นแล้ว ยังควรต้อง

• ระวังการใช้ยากับผู้ที่เคยแพ้ยา (การแพ้ยา) ไดโคลฟีแนค
• ผู้ที่มีประวัติโรคภูมิแพ้อาจเกิดอาการโรคภูมิแพ้กำเริบเมื่อใช้
• ห้ามใช้กับหญิงมีครรภ์เพราะอาจมีผลต่อทารกในครรภ์จนถึงแท้งได้
• ระวังการใช้ยาในผู้ที่มีแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้เพราะเสี่ยงกับสภาวะเลือดออก
• ห้ามใช้ในผู้ป่วยโรคหัวใจหรือผู้ที่ได้รับการผ่าตัดหัวใจมาใหม่ๆด้วยเหตุผลดังกล่าวแล้ว
• ห้ามแบ่งยานี้ให้ผู้อื่นใช้
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง

ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมถึงยาไดโคลฟีแนคด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิดควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ควรเก็บรักษายาไดโคลฟีแนคอย่างไร?

การเก็บรักษายาไดโคลฟีแนคคือ ยาเม็ดควรอยู่ในแผงยาของบริษัทผู้ผลิต นอกจากนั้น ยาในทุกรูปแบบ ควรเก็บให้พ้นแสงแดด ไม่ควรเก็บในที่ที่มีอุณหภูมิสูง ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น ควรเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยาไดโคลฟีแนคมีชื่ออื่นๆไหม? ผลิตโดยบริษัทอะไรบ้าง?

ยาไดโคลฟีแนคมีชื่ออื่นตามชื่อทางการค้าเช่น

ชื่อการค้า	ผู้ผลิต
Ammi–Votara (แอมมิโวทารา)	Macro Phar
Amminac (แอมมิแนค)	Macro Phar
Antenac (แอนทีแนค)	GPO
Bufenac (บูฟีแนค)	Burapha
Cataflam (คาทาแฟลม)	Novartis
Catanac (คาทาแนค)	Pharmasant Lab Trading
Cencenac (เซนซีแนค)	Pharmasant Lab Trading
D–Fiam (ดีแฟม)	Osoth Interlab
Demac (ดีแมค)	Osotspa
Demac Gel (ดีแมคเจล)	Osotspa
Diclofenac T.O.(ไดโคลฟีแนคทีโอ)	T.O. Chemicals
Diclogel (ไดโคลเจล)	Polipharm
Diclogesic (ไดโคลเจสิค)	T Man Pharma
Diclosian (ไดโคลเซียน)	Asian Pharm
Difaren (ไดฟาเรน)	P P Lab
Difelene (ไดฟีลีน)	Thai Nakorn Patana Health Care
Difelene Gel (ไดฟีแนคเจล)	Thai Nakorn Patana Health Care
Difenac (ไดฟีแนค)	T P Drug
Dosanac (โดซาแนค)	Siam Bheasach Pharmaceutical
Dosanac Gel (โดซาแนคเจล)	Siam Bheasach Pharmaceutical
Fenac (ฟีแนค)	L.B.S.
Fenacaine (ฟีนาเคน)	L.B.S.
Fenacil (ฟีนาซิล)	Macro Phar
Flexy Gel (เฟลคซี เจล)	T P Drug
Inflanac (อินฟลาแนค)	Biolab
Klyzen (ไคลเซน)	Pharmahof
Klyzen Tablet (ไคลเซน)	Pharmahof
Lesflam (เลสแฟลม)	Unison
Manfenac (แมนฟีแนค)	T Man Pharma
Masaren (มาซาร์เรน)	Masa Lab
Myfenax (ไมฟีแนค)	Greater Pharma
Myonac (ไมโอแนค)	M & H Manufacturing
Myonac Gel (ไมโอแนค เจล)	M & H Manufacturing
N–ZEN Gel (เอนเซน เจล)	T. C. Pharma–Chem
N–ZEN tab (เอนเซน แทบ)	T. C. Pharma-Chem
Ostaren (ออสทาเรน)	Utopian
Ostaren Cream (ออสทาเรน)	Utopian
Ostaren Injection (ออสทาเรน ชนิดฉีด)	Utopian
Pai–Noren (ไพ-นอเรน)	2 M (Med–Maker)
Painelief (ไพนีลีฟ)	British Dispensary Trading
Remethan (รีมีแธน)	Remedica
Remethan Gel (รีมีแธน เจล)	Remedica
Rhumanol Creamagel (รูมานอล ครีมาเจล)	T.O. Chemicals
Sefnac (เซฟแนค)	Unison
Sefnac Gel (เซฟแนค เจล)	Unison
Tarjen (ทาร์เจน)	Union Drug
Tarjena (ทาร์จีนา)	Union Drug
Uniren (ยูนิเรน)	Patar Lab
V–Therlen Patar (วีเธอร์เลน พาตาร์)	PatarLab
Unison V–Therlen Gel (วีเธอร์เลน เจล)	Patar Lab
Vasalen (วาซาเลน)	Millimed
Ventarone (เวนทาโรน)	Umeda
Vesconac (เวสโคแนค)	Vesco Pharma
Vesconac Injection (เวสโคแนค ชนิดฉีด)	Vesco Pharma
Volfen (โวลเฟน)	General Drugs House
Volnac (โวลแนค)	T.O. Chemicals
Voltaren (โวลทาเรน)	Novartis
Voltaren Emulgel (โวลทาเรน อีมัลเจน)	Novartis
Voltaren Ophtha (โวลทาเรน ออฟธา)	Novartis

บรรณานุกรม

1. MIMS. Pharmacy. Thailand. 9th Edition 2009.
2. MIMS Thailand . TIMS. 110th Ed 2008.
3. พิสิฐ วงศ์วัฒนะ.(2547). ยา. THE PILL BOOK.
4. สุภาภรณ์ พงศกร.(2528). ปฏิกิริยาต่อกันระหว่างยา (Drug Interactions). เภสัชวิทยา เล่ม 1. ภาควิชาเภสัชวิทยา คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.